انواع بیمه و قوانین آن

تعریف بیمه

بیمه قراردادی است که ضمن آن شرکت بیمه (بیمه گر) تعهد می کند تا در ازای دریافت حق بیمه از بیمه گذار در صورت وقوع حادثه خسارت های وارده به موضوع بیمه را جبران کند.

ویژگی های عقد بیمه

عقد بیمه یک عقد لازم است.

عقد لازم به عقدی گفته می شود که طرفین نمی توانند آن را به راحتی فسخ کنند و برای فسخ آن یا باید طرفین توافق کنند و عقد را بهم بزنند یا در موارد استثنایی که قانون گفته است عقد را فسخ کنند.

در مقابل عقد جایز وجود دارد در این گونه از عقود طرفین هر زمان که خواستند می توانند عقد را فسخ کنند مثل عقد وکالت.

در بین عقود بیمه فقط قرارداد بیمه عمر، آن هم فقط از طرف بیمه گذار جایز محسوب می شود. به عبارت دیگر در قرارداد بیمه عمر بیمه گذار هر زمان که خواست می تواند عقد بیمه را فسخ کند.

عقد بیمه از طرف بیمه گذار مُنَجَّز و از طرف بیمه گر معلق است.

منظور از منجز بودن عقد بیمه این است که به محض انعقاد عقد، بیمه گذار باید به تعهدات خود عمل کند در واقع بیمه گذار به محض وقوع عقد باید حق بیمه خود را بپردازد.

ولی بیمه گر زمانی به تعهدات خود عمل می کند که خسارتی به موضوع بیمه وارد شده باشد. به عبارت دیگر تعهدات بیمه گر معلق به ورود خسارت به موضوع بیمه است.

استثنا این مورد قرارداد بیمه عمر است. در این نوع بیمه، تعهدات بیمه گر منجز بوده و سرمایه بیمه گذار را باید در موعد مقرر بپردازد.

بیمه عقد اتفاقی است

احتمالی و اتفاقی بودن عقد بیمه از این جهت است که تعهدات بیمه گر احتمالی بوده و در صورت بروز حادثه ایجاد می شود.

عقد بیمه عقد مُعَوَّض است

هر دو طرف عقد بیمه تعهداتی را به عهده می گیرند از این رو به این عقد، عقد معوض گویند. مثال دیگر عقد معوض عقد بیع (فروش) است که در آن نیز خریدار پول و فروشنده کالایی را به طرف مقابل می دهد.

شرایط اساسی عقد بیمه

قصد و رضا طرفین

طرفین در عقد بیمه باید با رضایت و قصد و اراده خود، اقدام به انعقاد این قرارداد کنند.

باید بدانید در بیمه های اجباری که معمولا طرفین راضی به انعقاد عقد بیمه نیستند چون این عقود براساس مصلحت و منافع جامعه ایجاد می شوند بر رضایت و منافع فردی ارجحیت دارند.

اهلیت طرفین

شرکت بیمه در صورتی که در قالب شرکت سهامی عام ثبت شده باشد دارای اهلیت لازم است.

بیمه گذار نیز در صورتی اهلیت دارد که طبق قانون عاقل، بالغ و رشید بوده و 18 سال سن داشته باشد.

موضوع معین

موضوع بیمه باید مشخص و معین باشد. هر یک از طرفین باید تعهدات مشخصی داشته باشند، به این صورت که میزان و نحوه پرداخت حق بیمه از طرف بیمه گذار و همچنین سقف تعهدات بیمه گر و موارد تحت پوشش بیمه معین شوند.

مشروعیت جهت معامله

جهت یا علت انعقاد معامله باید مشروع باشد. بیمه گر خسارات ناشی از عمد و سونیت بیمه گذار را جبران نمی کند.

همچنین بیمه گر کالاهایی را که واردات آنها غیر قانونی است تحت پوشش قرار نمی دهد. ولی این موارد قابل تغییر در طول زمان هستند زیرا ممکن است ورود کالایی با تصویب قانون آزاد شود و از آن پس بیمه کردن این کالا مشروعیت خواهد داشت.

پایان قرارداد بیمه

قرارداد بیمه در سه مورد پایان می یابد

پایان مدت قرارداد بیمه: تمام قراردادهای بیمه مدت دار هستند و پس از پایان مدت، باید تمدید شوند.

انفساخ: پایان یافتن خود به خود قرارداد بیمه، بدون دخالت طرفین.

فسخ قرارداد بیمه: در موارد قانونی یا در صورت توافق، طرفین می توانند عقد بیمه را فسخ کنند در این صورت بیمه گذار باید تمام حق بیمه های قبل از فسخ را بپردازد. همچنین بیمه گر نیز باید خسارت های وارده به موضوع بیمه قبل از تاریخ فسخ را جبران کند.

انواع بیمه

بیمه در ایران به سه دسته کلی تقسیم می شود

بیمه های اجتماعی

این دسته از بیمه ها براساس قوانین کشور و توسط دولت ایجاد می شوند. در ایران سازمان تامین اجتماعی مهمترین بیمه اجتماعی کشور است.

بیمه های بازرگانی

بیمه های بازرگانی، قراردادهای بیمه ای هستند که بین بیمه گر و بیمه گذار بسته شده و طرفین مفاد و شرایط آن را تعیین می کنند. مثل بیمه های اموال، اشخاص و مسئولیت.

بیمه های حمایتی

بیمه های حمایتی از نظر عقد قرارداد بسیار شبیه بیمه های بازرگانی هستند با این تفاوت که این بیمه ها تحت حمایت مالی دولت قرار می گیرند.

بعضی بیمه‌های بازرگانی خاص نیز در ایران ایجاد شده است.

بیمه اشخاص

عمر

حوادث

درمان

بیمه اموال شامل

بیمه اتومبیل (شخص ثالث، بدنه)

آتش‌سوزی

بیمه‌های مهندسی

بیمه حمل و نقل (صادرات، واردات، ترانزیت، داخلی)

بیمه فرش

بیمه هواپیما

کشتی و شناور

بیمه مسئولیت

مسئولیت کارفرما درقبال کارکنان

مسئولیت حرفه‌ای پزشکان و پیراپزشکان

مسئولیت مدنی مدیران و مسئولان فنی بیمارستان ها، کلینیک ها و درمانگاه ها

مسئولیت در مقابل همسایگان مجاور ناشی از سرایت آتش‌سوزی و انفجار

مسئولیت پیمانکاران

مسئولیت مدیران اردوها

مسئولیت تولید کنندگان کالا

مسئولیت جامع شهرداری

مسئولیت تابلوهای تبلیغاتی

مسئولیت مجموعه های ورزشی

مسئولیت شکارچیان و محیط بانان(زیر رشته مسئولیت عمومی)

مسئولیت رایانه

مسئولیت حیوانات خانگی

مسئولیت مدیران مراکز آموزشی

مسئولیت مستاجر در مقابل موجر

بیمه‌ های خاص

بیمه وام های بانکی

بیمه نامه پول در صندوق

بیمه وجوه و مسکوکات (در راه)

بیمه شتر مرغ

بیمه اسب

مسافرت به خارج