تعریف اعسار و نحوه اثبات آن در قانون

اعسار چیست؟

اعسار در لغت به معنی تنگدستی و رنج بوده و در اصطلاح حقوقی اعسار به وضعیتی گفته می شود که شخص به علت نداری و تنگدستی یا به دلیل عدم دسترسی به اموال خود قادر به پرداخت بدهی های خود، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل نباشد.

درخواست اعسار و تقسیط

درخواست اعسار فقط از کسی پذیرفته می شود که بدهکار بوده و طلبکار علیه او اقامه دعوا کرده باشد. در این زمان بدهکار که توانایی پرداخت بدهی خود را ندارد می تواند دادخواست اعسار خود را به دادگاه تقدیم کند تا دادگاه بررسی کرده و رای خود را مبنی بر قبول یا عدم قبول اعسار اعلام کند.

در این زمان اگر عدم توانایی مالی بدهکار اثبات شود، دادگاه بدهی او را با توجه به توانایی مالی اش قسط بندی می کند.

انواع اعسار

اعسار مطلق و اعسار نسبی

اعسار مطلق عبارت است از اینکه شخص معسر به طور کل نمی تواند بدهی یا هزینه دادرسی خود را پرداخت کند چه به صورت یکجا چه به صورت قسطی.

منظور از اعسار نسبی اعساری است که در آن شخص نمی تواند بدهی یا هزینه دادرسی خود را یکجا پرداخت کند اما توانایی پرداخت آنها به صورت قسطی را دارد.

اعسار از پرداخت هزینه دادرسی

پرداخت هزینه دادرسی لازمه طرح دعوا در دادگاه است علاوه بر آن در مواردی لازم است طرفین هزینه کارشناسی، حق الوکاله وکیل و غیره را نیز پرداخت کنند.

در این مورد کسی که توانایی مالی پرداخت این هزینه ها را ندارد می تواند علاوه بر دادخواست دعوی اصلی، درخواست اعسار نیز مطرح کند. در این صورت شخص معسر از پرداخت هزینه دادرسی و سایر هزینه ها مثلحق الوکاله وکیل معاف می شود اما در نهایت اگر حکم به نفع شخص معسر صادر شود او مکلف است هزینه دادرسی را بپردازد.

اعسار چک

گاهی در موضوعات کیفری یا حقوقی افراد به پرداخت مبلغی محکوم می شوند و به علت نداشتن توانایی مالی نمی توانند مبلغ مزبور را پرداخت کنند، این افراد می توانند دادخواست اعسار داده و در صورت اثبات اعسار، بدهی های خود را به صورت قسطی پرداخت کنند در غیر این صورت ممکن است بازداشت شوند.

لازم است شخصی که ادعا اعسار دارد برای اثبات ادعا خود 4 نفر را که از وضعیت مالی او آگاهی دارند به عنوان شاهد به دادگاه معرفی کند. بهتر است شاهدین را از بین کسانی که کارمند دولت هستند انتخاب کنید.

حکم اعسار مهریه

اگر در زمان طلاق از طرف مرد، مرد توانایی پرداخت مهریه را نداشته باشد می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را مطرح کند. در این صورت دادگاه ادعا مرد را بررسی کرده و در صورتی که ادعا او درست باشد پرداخت مهریه را برای او قسط بندی می کند.

اما اگر ادعا اعسار مرد رد شود یا زن بتواند مال یا حساب بانکی از شوهر خود به دادگاه معرفی کند، درخواست اعسار مرد رد شده و او باید مهریه را به صورت یکجا بپردازد، در غیر این صورت بازداشت می شود.

در مورد مهریه عندالاستطاعه، زن باید توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه را اثبات کند و در این مورد مرد نیازی به طرح دادخواست اعسار ندارد.

رد اعسار

دادگاه موضوع اعسار را بررسی کرده و در نهایت حکم خود را اعلام می کند. حکم دادگاه در مورد درخواست اعسار قابل تجدید نظر خواهی است.

اگر دادگاه درخواست اعسار از پرداخت محکوم به را رد کند. شخص علاوه بر پرداخت محکوم به باید دو برابر هزینه دادخواست اعسار و حق الوکاله وکیل را نیز بپردازد.

در موارد زیر شخص به مجازات حبس محکوم می شود.

• در صورتی که مدعی اعسار به دروغ خود را معسر عنوان کرده و دروغ او پس از صدور حکم اعسار مشخص شود.
• در صورتی که شهود به دروغ شهادت داده باشند و این موضوع بعد از صدور حکم اعسار اثبات شود. در این مورد هم شخص معسر هم شهود مجازات می شوند.
• بعد از صدور حکم اعسار، معسر مالی را بدست آورده باشد اما همچنان ادعای اعسار کند.
• شخصی با تبانی با مدعی اعسار خود را به عنوان طلبکار او معرفی کند. در این مورد علاوه بر معسر، طلبکار دروغی او نیز مجازات می شود.