قرار بازداشت موقت چیست و در چه شرایطی صادر می شود؟

زمانی که پرونده ای در دادگاه مطرح و مورد رسیدگی قرار می گیرد، شخصی به عنوان متهم پرونده معرفی شده و بازپرس دادگاه تحقیقات مقدماتی را آغاز می کند.

بازپرس برای اینکه به متهم دسترسی داشته و از فرار یا مخفی شدن او جلوگیری کند یکی از قرارهای تامین کیفری مثل قرار بازداشت موقت را صادر می کند.

قرار بازداشت موقت چیست؟

قرار بازداشت موقت شدیدترین قراری است که ممکن است برای متهم صادر شود. این قرار توسط بازپرس صادر شده و باید به تایید دادستان برسد، اگر دادستان صدور این قرار را تایید نکند، بازپرس باید قرار دیگری را صادر نماید.

اگر بین بازپرس و دادستان بر سر صدور این قرار اختلاف ایجاد شود، این اختلاف در دادگاه مورد بررسی قرار می گیرد.

موارد صدور قرار بازداشت

به علت سختگیری های قراربازداشت موقت این قرار برای جرائم مهم صادر می شود. این جرائم عبارت هستند از:

جرائمی که مجازات قانونی آنها اعدام یا قصاص نفس، حبس ابد یا قطع عضو بوده و همچنین جرائم عمدی علیه تمامیت جسمانی افراد که میزان دیه آنها یک سوم دیه کامل یا بیش از آن است.

جرائم تعزیری درجه 4 و بالاتر (جرائمی که مجازات آنها حبس بیش از 5 سال ، مجازات نقدی بیشتر از 18 میلیون، انفصال دائم از خدمت، مصادره اموال و انحلال شخص حقوقی است.)

جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی کشور که مجازات قانونی آنها درجه 5 و بالاتر است.

ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت بانوان و اطفال، تظاهر، قدرت نمایی و ایجاد مزاحمت برای اشخاص به وسیله چاقو یا هر نوع اسلحه دیگری.

سرقت، کلاهبرداری، ارتشا و اختلاس، خیانت در امانت، جعل یا استفاده از سند مجعول در صورتی که متهم دارای یک فقره سابقه از هر یک از این جرائم باشد.

در این گونه جرائم نیز بازپرس می تواند قرار دیگری غیر از بازداشت را انتخاب کند و از جهت صدور این قرار هیچ اجباری وجود ندارد.

موارد الزامی صدور قرار بازداشت موقت

همانطور که گفته شد برای صدور قرار بازداشت موقت متهم باید یکی از جرائم گفته شده در بالا را انجام داده باشد اما با این وجود موارد دیگری هم برای صدور قرار بازداشت موقت لازم است که این موارد عبارت هستند از:

اگر بازپرس تشخیص دهد که آزاد بودن متهم باعث می شود او آثار و دلایل جرم را از بین برده یا با سایر متهمان و شهود تبانی کند یا شهود را از دادن شهادت منصرف کند.

آزاد کردن متهم باعث فرار یا مخفی شدن وی شود.

آزاد بودن متهم باعث اخلال در نظم عمومی، به خطر افتادن جان شاکی، شهود، خانواده شهود و خود متهم شود.

بازپرس برای صدور این قرار باید به یکی از دلایل بالا اشاره کند، این قرار حتما باید به دلیلی محکم و قانونی صادر شود همچنین ضمن قرار باید ذکر شود که متهم حق اعتراض دارد.

اعتراض به قرار بازداشت موقت

از زمان ابلاغ قرار بازداشت موقت به متهم، او 10 روز فرصت دارد نسبت به این قرار در دادگاه عمومی یا انقلاب اعتراض خود را مطرح کند. اگر اعتراض متهم رد شود، طبق قرار صادره او بازداشت خواهد شد.

مدت زمان بازداشت موقت

طبق قانون آیین دادرسی کیفری حداکثر مدت قرار بازداشت موقت در مورد جرائم سلب کننده حیات که مجازات آنها اعدام و قصاص نفس است، دوسال و در مورد سایر جرائم یک سال است.

تبدیل قرار بازداشت موقت به سایر قرارها

پس از صدور قرار بازداشت موقت ظرف یک تا دو ماه باید تکلیف پرونده در دادسرا مشخص شود، پس از گذشت این مدت اگر تکلیف پرونده مشخص نشده باشد، بازپرس باید قرار را فک یا تبدیل کند که در این دو مورد به تایید دادستان نیازی نیست، اما اگر بازپرس تشخیص دهد که لازم است بازداشت ادامه پیدا کند این مورد را باید با تایید دادستان انجام دهد.

اگر در طول مدت بازداشت موقت دلایل بازداشت از بین بروند، بازپرس باید با موافقت دادستان قرار بازداشت را رفع کند. خود متهم نیز در این شرایط می تواند درخواست رفع بازداشت را مطرح کند، در این مورد بازپرس باید ظرف 5 روز پاسخ دهد.