شرایط شهادت و نحوه حضور شاهد در دادگاه

شهادت خویشاوندان در دادگاه

درگذشته شهادت خویشاوندان درجه یک و کسانی که با یک طرف دعوا رابطه خادم و مخدومی داشتند طبق قانون مورد پذیرش دادگاه قرار نمی گرفت.

اما با تصویب قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392، شهادت خویشاوندان طرفین دعوی حتی خویشاوندان درجه یک مثل پدر و مادر و فرزند و همچنین شهادت کسانی که با طرفین دعوی رابطه خادم و مخدومی دارند، مورد پذیرش دادگاه قرار می گیرد.

تعداد شاهد در دادگاه

دو شاهد مرد

در دعاوی اصل طلاق و انواع آن، رجوع در طلاق، دعاوی غیر مالی مثل دعوی بلوغ، جرح و تعدیل، عفو از قصاص، وکالت و وصیت

دو شاهد مرد یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن

در دعاوی مالی مثل دریافت ثمن مبیع، معاملات، وقف، اجاره، وصیت به نفع مدعی، غصب و اصل نکاح

چهار شاهد زن یا یک شاهد مرد و دو شاهد زن

این دعاوی معمولا دعاوی هستند که زنان نسبت به آنان اطلاعات بهتری دارند مثل تولد، رضاع، بکارت، عیوب درونی زنان.

یک شاهد مرد و دو شاهد زن

جنایتی که مجازات آن دیه باشد. مثل قتل شبه عمد.

چهار شاهد مرد

جرائمی مثل زنا، لواط، تفخیذ و مساحقه با شهادت 4 مرد قابل اثبات است. در اینگونه جرائم شاهد، حتما باید عمل ارتکابی را دیده باشد.

شهادت شهود در امور حقوقی

شرایط و قوانین مربوط به شهادت شهود در امور حقوقی و کیفری یکسان می باشد. تنها تفاوت شهادت در امور کیفری و حقوقی آن است که در امور کیفری قانون، تعداد شهود لازم برای اثبات هر دعوی را مشخص کرده است در حالی که در امور حقوقی تعداد خاص شهود برای اثبات دعوی مشخص نشده اند و حتی در برخی از دعاوی حقوقی حضور یک شاهد کافی است.

جرح و تعدیل شهود

جرح شاهد به این معنا است که کسی ادعا کند شاهد شرایط لازم برای شهادت را دارا نمی باشد. مثل آنکه به سن قانونی نرسیده است یا ایمان ندارد. اما تعدیل به این معنا است که یک نفر ادعا کند شاهد عدالت ندارد و فاسد است.

جرح یا تعدیل شاهد باید قبل از ادا شهادت عنوان شود. مگر دلیل جرح یا تعدیل در جریان دادرسی و بعد از شهادت ایجاد شود.

جرح و تعدیل شاهد با شهادت شهود دیگر قابل اثبات بوده و به ارائه دلیل دیگر نیاز ندارد.

عدم حضور شاهد در دادگاه

وقتی دادگاه شاهدی را احضار می کند اگر شاهد در دادگاه حاضر نشود، و برای عدم حضور خود دلیل موجهی بیاورد که مورد قبول بازپرس قرار گیرد برای بار دوم احضار می شود.

اگر باز هم برای بار دوم در دادگاه حاضر نشود جلب می شود. حضور شاهد در دادگاه اجباری می باشد اما بیان شهادت از طرف او اجباری نیست.

اگر تعداد شهود زیاد باشد یا شاهد بیمار بوده یا کهولت سن داشته باشد، بازپرس می تواند خود به نزد شهود رفته و به تحقیق بپردازد.

پس گرفتن شهادت

شاهد بعد از ادا شهادت می تواند به دادگاه رجوع کرده و شهادت خود را پس بگیرد. اگر شاهد پس از صدور رای، شهادتش را پس بگیرد حتی اگر رای صادر شده باطل اعلام شده باشد، باز هم شهادت او دروغ محسوب شده و مشمول مجازات شهادت دروغ می شود.

مجازات شهادت دروغ

طبق قانون مجازات اسلامی شهادت دروغ جرم بوده و مجازات آن 3 ماه و یک روز حبس یا یک میلیون پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال جزا نقدی است.

همچنین اگر براساس شهادت دروغ، قاضی دادگاه رای صادر کرده باشد، شاهد باید خسارتی را که به علت شهادت او به طرفین دعوا وارد شده است، جبران نماید.

اگر رای دادگاه صرفا بر اساس شهادت شاهد صادر شده باشد و پس از صدور رای مشخص شود که شهادت دروغ بوده است. کسی که رای علیه او صادر شده است می تواند درخواست اعاده دادرسی کند.

نحوه اثبات شهادت دروغ

پی بردن به شهادت دروغ از چند راه امکان دارد یکی علم قاضی است. قاضی باید شهادت را بررسی کرده و درباره صحت آن تحقیق کند. طریقه دیگر آن است که ناعادل بودن شاهد اثبات شده و شهود عادل دیگر شهادت دهند که شاهد دروغ گفته است. و در نهایت اقرار و اعتراف خود شاهد شهادت دروغ او را اثبات می کند.