احضار شاهد و مطلع در دادگاه یا دادسرا

شاهد یا گواه کیست؟

شاهد یا گواه کسی است که نسبت به دعوی مطرح شده در دادگاه اطلاعاتی دارد اعم از اینکه این اطلاعات را با دیدن یا شنیدن به طور اتفاقی کسب کرده باشد یا به خواست طرفین بدست آورده باشد.

شرایط شهادت دادن

شاهد باید با ایمان و عادل باشد به عبارت دیگر شاه نباید سابق فسق و فساد اخلاقی داشته باشد.

شاهد نباید در دعوا مطرح شده نفع شخصی داشته باشد.

شاهد نباید با طرف مقابل خصومت و دشمنی داشته باشد.

شاهد نباید از افراد ولگرد یا تکدی گر باشد.

شاهد با طهارت مولد داشته باشد. (حلال زاده باشد)

شهادت باید به طور قطعی گفته شود نه با شک و تردید.

شاهد باید 15 سال تمام شمسی سن داشته باشد.

شهادت شاهد مجنون پذیرفته نیست مگر مجنون ادواری باشد و در دوران سلامتش شهادت دهد.

انواع شهادت

شهادت به طور مستقیم: زمانی که شخص موضوعی را مستقیما دیده، شنیده یا لمس کرده باشد و به وقوع آن شهادت دهد.

شهادت بر شهادت: اگر شخصی که شاهد مستقیم موضوع دعوی بوده است به دلایل موجهی نتواند در دادگاه حاضر شود. شخص دیگری که نسبت به موضوع آگاهی ندارد می تواند به جای شاهد اصلی در دادگاه حاضر شده و دیده ها یا شنیده های گواه اصلی را در دادگاه بازگو کند.

احضار شاهد و مطلع در دادسرا یا دادگاه

احضار شاهد یا مطلع به دادسرا یا دادگاه در دو صورت امکان پذیر است. صورت اول زمانی است که متهم یا شاکی، شخصی را به عنوان شاهد برای اثبات ادعاهایشان به دادگاه معرفی می کنند. صورت دوم زمانی است که بازپرس و قاضی شخصی را که اطلاعات مفیدی در مورد موضوع دعوا دارد به عنوان شاهد به دادگاه احضار می کنند.

اگر شاهد یکبار به دادسرا احضار شده و بدون عذر موجه در دادسرا حاضر نشود، جلب می شود.

اگر شاهد یکبار به دادسرا احضار شده و با داشتن عذر موجه در دادسرا حاضر نشود، برای بار دوم احضار می شود و در صورتی که باز هم به دادسرا نرود این بار جلب می شود.

به یاد داشته باشید حضور شاهد در دادسرا الزامی است اما ادای شهادت از سمت وی الزامی نخواهد بود.

اگر شاهدان بیمار باشند یا به علت کهولت سن نتوانند در دادسرا حاضر شوند یا تعداد شاهدان زیاد باشد یا در محل های مختلف زندگی کنند، بازپرس خود به نزد شاهدان رفته و به تحقیق می پردازد.

شاهد یا مطلع در دادسرا

قبل از ارسال پرونده به دادگاه، شاهدان و مطلعان به دادسرا احضار شده و به صورت غیر علنی، جداگانه و بدون حضور متهم شهادت خود را بیان می کنند.

بازپرس ابتدا نام و نام خانوادگی، نام پدر، سن، شغل، میزان تحصیلات، دین، محل اقامت، شماره تلفن ثابت و همراه، سابقه محکومیت کیفری، درجه قرابت (نسبت فامیلی)، رابطه خادم مخدومی شاهد یا مطلع را با دیگر افراد پرونده سوال می کند. سپس شاهد یا مطلع را نسبت به مجازات شهادت دروغ یا کتمان شهادت آگاه کرده، پس از آن از او تحقیق می کند.

مجازات شهادت دروغ

طبق قانون مجازات اسلامی هر کس در دادگاه در مقابل قاضی شهادت دروغ بدهد به مجازات حبس از سه ماه و یک روز تا دو سال یا پرداخت جزا نقدی از یک میلیون و پانصد هزار تا دوازده میلیون ریال محکوم می شود.

اگر مشخص شود که شهادت شخص دروغ بوده، حتی اگر شهادت دروغ او باعث ضرر به دیگری نشود باز هم شخص مجازات خواهد شد.

اگر شهادت دروغ شخص مبنای صدور حکم قرار گیرد، پس از اثبات شهادت دروغ، کسی که حکم علیه او صادر شده است می تواند اعاده دادرسی کند.

حمایت از شهود

از روبرو شدن شاهد یا مطلع یا شاکی یا متهم جلوگیری می کنند.

دادسرا اطلاعات مربوط به شاهد یا مطلع نظیر هویت و مشخصات خانوادگی آنها را افشا نمی کند.

ممکن است حتی برای حفظ جان شاهدان و جلوگیری از فاش شدن هویت آنها، اظهاراتشان با وسایل ارتباطی شنیده شود.

هزینه ایاب و ذهاب شاهدان

اگر شاکی تقاضا حضور شاهدان را مطرح کرده باشد، او باید هزینه ایاب و ذهاب آنها را طبق نظر کارشناس دادگاه بپردازد. اگر شاکی توانایی پرداخت هزینه ایاب و ذهاب شاهدان را نداشته باشد، این هزینه ها از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت می شود.

در مواردی که جرم از جرائم قابل گذشت باشد ولی شاکی با وجود توانایی مالی، حاضر به پرداخت هزینه ایاب و ذهاب شاهدان نشود، آنها می توانند شهادت خود را بیان نکنند. اما اگر جرم از جرائم غیر قابل گذشت باشد، هزینه ایاب و ذهاب شاهدان از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت می شود.

اگر متهم درخواست احضار شاهدان را مطرح کند، هزینه ایاب و ذهاب آنان از محل اعتبارات مصوب قوه قضاییه پرداخت می شود.