اعاده دادرسی چیست و در چه شرایطی مطرح می شود؟

مفهوم اعاده دادرسی

اعاده دادرسی یکی از طرق فوق العاده شکایت از رای بوده که باعث رسیدگی دوباره موضوع توسط دادگاه صادرکننده رای می شود.

انواع اعاده دادرسی

اعاده دادرسی اصلی

پس از صدور رای اگر شخص محکوم علیه بخواهد دادخواست اعاده دادرسی را مطرح کند، باید برای مطرح کردن این دادخواست به دادگاه صادرکننده رای مراجعه کند اعم از اینکه این دادگاه، دادگاه نخستین یا تجدید نظرخواهی باشد.

اعاده دادرسی طاری

اگر در طول رسیدگی دادگاه به موضوعی، حکمی به عنوان دلیل در دادگاه مطرح شود.

شخصی که این حکم علیه او در دادگاه مورد استناد قرار گرفته است می تواند نسبت به آن در همان دادگاه درخواست اعاده دادسی کند. به این اعاده دادرسی، اعاده دادرسی طاری گویند.

شرایط اعاده دادرسی

برخلاف تجدید نظر خواهی، اعتراض ثالث یا فرجام خواهی که با یک ادعا شخص محکوم قابل طرح و رسیدگی هستند. برای اعاده دادرسی لازم است که شخص علاوه بر ادعا، دلایل و مستندات قانونی لازم برای اثبات ادعا خود را به همراه دادخواست ارائه دهد.

• ممکن است رای صادره توسط دادگاه با خواسته خوانده در دادخواست اولیه مطابقت نداشته باشد.
• ممکن است دادگاه به مبلغی بیش از خواسته خواهان رای داده باشد. این مورد زمانی اتفاق می افتد که خواسته خواهان وجه رایج یا مال کلی (100 کیلو برنج) باشد.
• در مفاد حکم صادره توسط دادگاه اختلاف وجود داشته باشد. برای مثال ممکن است دادگاه شرط ضمن قرارداد را باطل اعلام کند اما انجام شرط توسط طرف مقابل را لازم بداند.
• اگر یک دعوا با اصحاب دعوا و سبب یکسان دو بار در یک دادگاه یا در دو دادگاه اما در یک حوزه قضایی مطرح شود و در نهایت دو رای متضاد صادر شود. شخص محکوم علیه می تواند با استناد به این دو حکم دادخواست اعاده دادرسی را مطرح کند.

بخاطر داشته باشید هر دو رای صادره باید حکم باشند و اصحاب و سبب دعوا یکی بوده و در یک دادگاه یا دو دادگاه در یک حوزه قضایی مطرح شود.

• اگر شخصی با حیله و تقلب دلایلی ارائه دهد و در نهایت رای دادگاه به نفع او صادر شود، حتی اگر این دلایل تاثیر جزیی در حکم صادره داشته باشد، طرف مقابل می تواند با اثبات این حیله و تقلبدادخواست اعاده دادرسی مطرح کند.
• ممکن است در مواردی رای براساس سند ارائه شده توسط خوانده یا خواهان صادر شود اما پس از صدور رای، جعلی بودن سند به نحوی اثبات شود در این زمان کسی که حکم دادگاه به ضرر او صادر شده است می تواند با استناد به جعلی بودن سند، درخواست اعاده دادرسی کند.
• گاهی شخصی در دادگاه سندی را برای اثبات ادعا خود مطرح می کند اما دادگاه به علت ادعا طرف مقابل مبنی بر جعلی بودن سند، آن را جعلی تشخیص می دهد. شخصی که مالک سند بوده است می تواند با اثبات اصالت آن درخواست اعاده دادرسی کند.
• اگر شخص محکوم، پس از صدور رای به دلایل جدیدی دست پیدا کند می تواند با استناد به این دلایل دادخواست اعاده دادرسی مطرح کند.
• اگر رییس قوه قضاییه حکم صادره توسط دادگاه را خلاف شرع تشخیص دهد، می توان نسبت به این حکم درخواست اعاده دادرسی کرد.

مهلت اعاده دادرسی

مهلت اعاده دادرسی برای افراد مقیم ایران 20 روز و برای افراد مقیم خارج از کشور 2 ماه می باشد.

مهلت اعاده دادرسی در آرا حضوری از زمان ابلاغ حکم و در آرا غیابی از زمان پایان مهلت واخواهی یا تجدید نظرخواهی آغاز می شود.

همچنین در مواردی که پس از صدور حکم، دلایل و مستندات جدیدی برای اثبات ادعا بدست می آید، مهلت اعاده دادرسی از زمان کشف دلایل جدید محاسبه می شود.

اگر دلیل اعاده دادرسی وجود دو حکم متضاد باشد، زمان اعاده دادرسی از تاریخ ابلاغ دومین حکم محاسبه می شود.

اگر سبب اعاده دادرسی اثبات جعل یا حیله طرف مقابل باشد، مهلت اعاده دادرسی، از زمان ابلاغ حکم مربوط به اثبات جعل یا حیله آغاز می شود.

مرجع صالح به رسیدگی

طبق قانون، دادخواست اعاده دادرسی اصلی باید در دادگاهی مطرح شود که حکم قطعی را صادر کرده است.

اگر دادگاه بدوی حکم را صادر کرده و حکم بدون تجدید نظرخواهی، قطعی شود. دادخواست اعاده دادرسی باید در دادگاه بدوی مطرح شود.

اما اگر دادگاهی که حکم قطعی را صادر می کند دادگاه تجدید نظرخواهی باشد، دادخواست اعاده دادرسی باید در این دادگاه مطرح شود.

تفاوت اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظر با دادگاه بدوی در این است که اگر اعاده دادرسی در دادگاه بدوی انجام شود، امکان تجدید نظرخواهی دارد اما اگر اعاده دادرسی در دادگاه تجدید نظرخواهی مطرح شود، حکم صادره قطعی می باشد.

دادخواست اعاده دادرسی طاری همانطور که در بالا گفته شد باید در دادگاهی مطرح شود که حکم در آنجا به عنوان دلیل مورد استناد قرار گرفته است.