آشنایی با واخواهی و تجدیدنظرخواهی برای اعتراض به آرای دادگاه‌ها

واخواهی چیست؟ واخواه کیست؟

اگر ابلاغیه های پرونده های حقوقی به شخص خوانده ابلاغ قانونی شود و شخص خوانده در هیچ یک از جلسات دادرسی حاضر نشده، وکیل و لایحه دفاعی نفرستد، حکم نسبت به او غیابی تلقی می شود. او می تواند بعد از صدور حکم به رای صادره در همان دادگاه اعتراض کند، به این اعتراض واخواهی و به شخص معترض واخواه گویند. واخواهی در هر دو دادگاه بدوی و تجدید نظر امکان پذیر است همچنین واخواهی باعث تعلیق در اجرا حکم می شود.

واخواهی در امور کیفری

واخواهی در امور کیفری زمانی امکان دارد که ابلاغیه های دادگاه به متهم، ابلاغ قانونی شده باشد و متهم در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده، وکیل و لایحه دفاعیه هم نفرستد. در نهایت رای صادره در دادگاه نسبت به متهم غیابی تلقی شده و او می تواند ظرف مهلت های گفته شده در ذیل تقاضای واخواهی کند.

مهلت و زمان واخواهی

مهلت و زمان واخواهی برای افرادی که حکم به آنها ابلاغ واقعی شده است در صورتی که مقیم ایران باشند 20 روز و در صورتی که مقیم خارج از کشور باشند 2 ماه می باشد. این مهلت از زمان ابلاغ رای آغاز می شود.

کسانی که رای دادگاه به آنها ابلاغ قانونی می شود از زمان اطلاع از حکم 20 روز و 2 ماه فرصت برای واخواهی دارند.

در هر دو مورد بالا اگر شخص در مهلت های گفته شده به رای صادره اعتراض نکند، امکان واخواهی او از بین می رود مگر عذر موجهی داشته باشد.

عذر های موجه در این مورد طبق قانون عبارت است از:

مریضی که مانع حرکت شخص باشد با توجه به گواهی پزشکی و شهادت شهود.

فوت پدر یا مادر، فرزند یا همسر او. این مورد تا 7 روز موجه است.

ایجاد حوادث قهریه سیل، زلزله، آتش سوزی.

شخص توقیف یا حبس بودن شخص. (منظور توقیف یا حبس غیر قانونی است.) اگر شخص در زندان باشد می تواند اعتراض خود را از طریق دفتر زندان اعلام کند.

رد واخوهی

اگر واخواهی پس از مهلت های مذکور انجام شود دادگاه درخواست واخواهی را بررسی می کند. در صورتی که عذر واخواه را بپذیرد واخواهی را قبول در غیر این صورت در خواست واخواهی را رد می کند.

شخصی که درخواست واخواهی او رد شده است می تواند از طریق تجدید نظر خواهی به رای صادره اعتراض کند.

تجدید نظر خواهی

تجدید نظر خواهی یکی از طرق اعتراض به رای صادره است که در دادگاه تجدید نظر استان مورد ارزیابی و بررسی قرار می گیرد.

از تجدید نظر خواهی می توان برای اعتراض به آرای غیابی که مهلت واخواهی آنها گذشته یا برای اعتراض به آرا حضوری استفاده کرد.

تجدید نظر خواه و تجدید نظر خوانده کیست؟

تجدید نظر خواه کسی است که حکم دادگاه بدوی علیه او صادر شده و نسبت به این حکم اعتراض دارد. بنابراین نسبت به حکم صادره از دادگاه بدوی در خواست تجدید نظر خواهی می کند.

تجدید نظر خوانده کسی است که رای دادگاه بدوی به نفع او صادر شده و در دادگاه تجدید نظر دادخواست علیه او اقامه شده است.

برای مثال وقتی زنی دادخواست طلاق می دهد و رای دادگاه بدوی به نفع او صادر می شود. شوهر او می تواند نسبت به رای صادره درخواست تجدیدنظر خواهی را مطرح کند. در این صورت مرد تجدید نظر خواه و زن تجدید نظر خوانده می باشد.

جهات تجدید نظر در امور مدنی یا حقوقی

• احکام صادر شده در دعاوی مالی به شرطی که خواسته یا ارزش آنها بیش از 3 میلیون ریال باشد.
• احکام صادره در دعاوی غیر مالی.
• احکام صادره در مورد فرعیات دعوا در صورتی که اصل دعوا قابل تجدید نظر خواهی باشد. مثلا اعتراض به حکم دادگاه مربوط به هزینه دادرسی، حق الوکاله وکیل.
• قرارهای قاطع دعوی، در صورتی که حکم راجع به اصل دعوی قابل تجدید نظر خواهی باشد. قرار عدم اهلیت یکی از طرفین، قرار سقوط دعوی، قرار رد دعوی یا عدم استماع دعوی، قرار ابطال دادخواست یا رد دادخواست.

تجدید نظرخواهی در امور کیفری

تجدید نظر خواهی در امور کیفری هم همچون تجدید نظر خواهی در امور مدنی است فقط جهات تجدید نظر در امور کیفری با امور حقوقی متفاوت است.

جهات تجدید نظر در امور کیفری

• شخص ادعا کند که مستندات دادگاه اعتبار ندارد.
• شخص ادعا کند که شهود شرایط قانونی لازمه را نداشتند.
• شخص ادعا کند که قاضی رسیدگی کننده به دلایل او توجهی نداشته است.
• شخص ادعا کند که رای با موازین شرعی و قانونی در تعارض است.
• شخص مدعی شود که دادگاه یا قاضی رسیدگی کننده صالح نبوده اند.

مدت زمان تجدید نظر خواهی

مدت تجدید نظر خواهی در مورد افراد مقیم ایران 20 روز و در مورد افراد مقیم خارج 2 ماه می باشد.

اگر رای دادگاه در مرحله بدوی به صورت غیابی صادر شود و شخص محکوم در مدت مشخص شده درخواست واخواهی کند، مهلت تجدید نظر خواهی در این مورد از زمان ابلاغ حکم واخواهی آغاز می شود.

اما اگر حکم غیابی صادر شده و شخص محکوم در زمان مشخص شده درخواست واخواهی نکند پس از پایان مهلت 20 روزه یا دو ماهه واخواهی مهلت تجدید نظر خواهی آغاز می شود.

اگر در مرحله بدوی حکم به صورت حضوری صادر شود، مهلت تجدید نظر خواهی از زمان ابلاغ حکم آغاز می شود.