جرم ربا،مصادیق،نحوه شکایت و اثبات آن طبق قانون

ربا در قرآن و در روایات معصومین عمل زشت و ناپسندی قلمداد شده است از این رو در قانون مجازات اسلامی نیز این عمل جرم انگاری و برای آن مجازات تعیین شده است.

مصادیق ربا

ربا به دو صورت ربا معاملاتی یا ربا قرضی وجود دارد.

ربا معاملاتی ربایی است که در آن دو جنس یکسان ولی با میزان متفاوت در برابر یکدیگر معامله می شوند. مثل آن که شخصی 1000کیلو برنج هاشمی را در مقابل 1500 کیلو از برنج هاشمی معامله کند.

شایع ترین نوع ربا، ربا قرضی است که عبارت است از اینکه شخصی مالی را به دیگری قرض دهد و در نهایت بیش از مقدار قرض داده شده از طرف مقابل پس بگیرد مثل آنکه شخص 10 میلیون تومان به دیگری قرض دهد ولی 15 میلیون تومان پس گیرد.

ربا دهنده کسی است که در ازا دریافت مبلغی پول حاضر به پرداخت سود یا ربا می شود.

ربا گیرنده کسی است که به دیگری پولی را قرض داده و مبلغی اضافه بر آنچه قرض داده است از طرف مقابل دریافت می کند.

مجازات ربادهنده و ربا گیرنده

طبق قانون معاملات ربوی به علت نامشروع بودن جهت (علت) معامله باطل می باشند، علاوه بر آن ربا دهنده، رباگیرنده و واسطه جرم ربا هر سه به مجازات حبس به مدت 6 ماه تا 3 سال، تا 74 ضربه شلاق و پرداخت جزا نقدی به میزان مال مورد ربا محکوم خواهند شد.

قرارداد ربا اگر بین پدر و فرزند، زن و شوهر یا مسلمان از کافر منعقد شود مشمول مجازات نخواهد بود.

اگر شخص ربا دهنده مجبور به پرداخت ربا باشد مثل آن که شخصی فرزند مریضی داشته و برای معالجه فرزند خویش مجبور به قبول معامله ربوی و پرداخت ربا شود. این شخص به علت اضطرار در قبول معامله ربا مجازات نمی شود اما ربا گیرنده مجازات خواهد شد.

معاملات غیر ربوی

معاملاتی که برای سرمایه گذاری انجام شده و علاوه بر سود طرفین در زیان حاصله از سرمایه گذاری هم شریک می شوند ربوی محسوب نخواهد شد. هرچند که ممکن است شرطی ضمن این معاملات ذکر شود به این صورت که شخصی که عامل ضرر است باید خسارت شریک دیگر را جبران کند.

چگونه از ربا خوار شکایت کنیم؟

شکایت از ربا دهنده یا ربا گیرنده همچون سایر مجرمان باید در دادسرا عمومی محل وقوع جرم مطرح شود.

لازم به ذکر است که این جرم از جمله جرائم غیر قابل گذشت بوده در نتیجه برای پیگیری مرتکب آن نیاز به شاکی خصوصی نیست و دادستان می تواند خود راسا ربا دهنده یا ربا گیرنده را مورد تعقیب قرار دهد. همچنین اگر رسیدگی به جرم با شکایت شاکی خصوصی شروع شود با انصراف او از شکایت رسیدگی متوقف نخواهد شد.

راه های اثبات ربا

برای اثبات این جرم می توانید از شهادت شهود یا مطلعین یا حتی از اسناد و مدارک دیگر استفاده کنید. اما اثبات این گونه جرائم دشوار بوده زیرا معمولا ربا گیرنده حاضر به امضا هیچگونه قراردادی نشده و از ربا دهنده چک یا سفته دریافت می کند تا در زمان سررسید بتواند با استفاده از چک یا سفته قانونی علیه ربا دهنده اقدام کند.

لازم به ذکر است که این جرم از جمله جرائم غیر قابل گذشت بوده در نتیجه برای پیگیری مرتکب آن نیاز به شاکی خصوصی نیست و دادستان می تواند خود راسا ربا دهنده یا ربا گیرنده را مورد تعقیب قرار دهد.