چک برگشتی چه زمانی کیفری است و چه زمانی حقوقی

ممکن است بارها برایتان اتفاق افتاده باشد که معاملاتی را با چک انجام دهید یا از طرف معامله چکی را دریافت کنید که در زمان سررسید وصول نشود و با رجوع به بانک با حساب خالی صادر کننده روبه رو شوید.

اینجا زمانی است که اکثر افراد از وصول پول خود ناامید شده و چک خود را از طریق قضایی پیگیری نمی کنند اما باید بدانند که قانون گذار از طلبکاران (دارندگان چک) حمایت کرده و صدور چک بلامحل را جرم شناخته است.

جرم صدور چک بلامحل مثل هر جرم دیگری شرایطی دارد که در صورت نبود هر یک از این شرایط چک کیفری محسوب نمی شود.

در زیر شرایطی را بررسی می کنیم که در صورت وجود هر یک از آنها صدور چک بلامحل جرم نخواهد بود و این چک حقوقی محسوب می شود.

لزوم اقدام سریع

بیشتر افراد نسبت به حقوقی بودن چک اطلاع دارند و با اقدامات حقوقی برای وصول چک آشنا هستند اما اکثرا نمی دانند که می توانند از طریق کیفری هم اقدام کنند و از مزیت های پیگیری کیفری استفاده کرده و زود تر به پول خود برسند.

یکی از دلایل حقوقی شدن چک، تعلل کردن و دیر اقدام کردن دارنده چک است.  طبق قانون دارنده از زمان سررسید 6 ماه فرصت دارد به بانک رجوع کرده و گواهی عدم پرداخت را دریافت کند سپس از زمان دریافت گواهی 6 ماه برای شکایت علیه صادر کننده چک زمان دارد.

به علت حجم زیاد چک های برگشتی و زمانبر بودن رسیدگی به آنها توسط بانک، مدت زمان برگشت زدن چک در عمل 2 ماه است.

برگشت زدن به معنی شکایت نیست

اکثر مردم گمان می کنند برگشت زدن چک و گرفتن گواهی عدم پرداخت کافی است اما باید بدانید که بعد از برگشت زدن حتما باید شکایت کیفری یا دادخواست حقوقی خود را به مراجع قضایی تقدیم کنید و برای این منظور از زمان دریافت گواهی عدم پرداخت، فقط 6 ماه فرصت دارید.

مواردی که باید چک را برگشت بزنید

نبودن وجه نقد در حساب یا کافی نبودن موجودی حساب برای پرداخت چک

صدور دستور عدم پرداخت چک از طرف صاحب حساب

تنظیم چک به صورت نادرست (چک دارای خط خوردگی و ... باشد)

صدور چک از حساب مسدود

حقوقی شدن چک پایان همه چیز نیست

اگر شما مهلت های ذکر شده در بالا را رعایت نکنید چک، وصف کیفری خود را از دست داده و حقوقی می شود. چیزی که باید بدانید این است که با حقوقی شدن چک ناامید نشوید.

حقوقی شدن چک به این معنا است که شما نمی توانید در خواست تعقیب و مجازات صادر کننده چک را مطرح کنید، اما هنوز برای دریافت پول خود فرصت دارید و می توانید با توقیف اموال صادرکننده چک پول خود را وصول کنید مگر اینکه صادر کننده اثبات کند که اصلا طلبی وجود ندارد یا چک بابت ربا صادر شده باشد که در این دو صورت دارنده چک نسبت به آن حقی نداشته و دادگاه به این موضوع رسیدگی نمی کند.

فرم مخصوص دادخواست

شکایت کیفری از صادرکننده چک، فقط باعث تعقیب و مجازات وی می شود و قاضی بر مبنا شکایت برای او حکم حبس صادر می کند.

نکته اصلی که گاها مردم از آن غافل می شوند آن است که باید در کنار شکایت کیفری، دادخواستی را نیز برای دریافت طلب خود پر کرده و تحویل دفتر دادگاه دهند تا علاوه بر صدور حکم علیه صادر کننده چک بلامحل، دادگاه حکمی هم درباره چگونگی پرداخت طلب خواهان (طلبکار) صادر کند.

حساب های دیگر صادر کننده چک را فراموش نکنید

به تازگی بانک ها می توانند چک مشتری را از سایر حساب های او نیز پرداخت کنند. یعنی مشتری از حسابی چک را صادر کرده است که فاقد موجودی است اما حساب دیگر او در همان بانک به اندازه مبلغ چک موجودی دارد لذا بانک باید چک را از حساب دیگر مشتری پرداخت کند اما متاسفانه بانک ها راسا به خاطر اصل مشتری مداری از اینگونه پرداخت ها خودداری می کنند ولی اگر دارندگان چک درخواست پرداخت مبلغ چک از سایر حساب های شخص صادرکننده را مطرح کنند، بانک باید این پرداخت را انجام دهد.

مدارک مورد نیاز برای طرح شکایت

2 نسخه کپی برابر اصل شده از پشت و روی چک

2 نسخه کپی برابر اصل شده از گواهی عدم پرداخت

اصل چک برگشتی

شناسنامه و کارت ملی دارنده چک

چک بدون وعده باشد

چک مانند اسکناس وسیله پرداخت نقدی است ازین رو بهتر است به تاریخ روز تنظیم شود ولی اگر چک مدت دار هم باشد و برای تاریخ فردا، دو هفته دیگر یا غیره تنظیم شود باز هم چک محسوب شده و دارنده آن، از حمایت قانونی برخوردار می شود.

وقتی چکی را دریافت می کنید که تاریخ آن برای یک سال بعد تنظیم شده است، در تاریخ مقرر که به بانک مراجعه می کنید فرض بر این است که چک را همان روز دریافت کرده اید و چک شما بروز است، مگر در پشت یا روی چک به مدت دار بودن آن اشاره شده باشد یا اگر چک برای قراردادی صادر شده است، مشخصات آن روی قرارداد نوشته شده باشد.

تفاوت  چک به روز و چک مدت دار این است که چک به روز از طریق کیفری و چک مدت دار از طریق حقوقی قابل پیگیری است.

پیگیری چک از طریق کیفری مزایای خاص خود را دارد پس بهتر است از قبول چک های مدت دار خودداری کرده و معاملات خود را با دریافت چک به روز منعقد سازید.

چک تضمینی

ممکن است در یک قرارداد کارفرما از کارگر چکی برای حسن انجام کار بگیرد یا طرفین یک معامله برای تضمین انجام معامله چکی را در وجه یکدیگر صادر کنند این گونه چک ها، چک تضمینی بوده و برای وصول آنها وجود شرایطی لازم است.

چک بدون تاریخ و مبلغ

اگر مشخص شود که چکی بدون تاریخ یا سفید امضا صادر شده است و خود دارنده در آن تاریخ زده یا مبلغ را نوشته است، دادگاه به آن رسیدگی نکرده در نتیجه این چک فاقد ارزش است.