زن ناشزه و عدم تمکین از شوهر، نحوه اثبات و طلاق

طبق قانون مدنی نفقه به معنی تامین نیازهای متعارف و متناسب زندگی است. بنابراین فراهم نمودن مسکن و اثاث آن، خوراک، پوشاک، هزینه درمان و بهداشت و غیره از مصادیق نفقه است که در خصوص پرداخت آن به همسر باید شأن زن رعایت شود.

نفقه در ازدواج دائم به محض وقوع عقد بر عهده شوهر قرار می گیرد ولی در ازدواج موقت، نفقه وجود ندارد مگر طرفین آن را ضمن عقد شرط کنند.

ناشزه کیست؟

مرد یا زن اگر در انجام وظایف شرعی و واجب خود در ارتباط با همسر خویش مرتکب نشوز و نافرمانی شوند، به آنها ناشز یا ناشزه گویند.

طرفین ابتدا باید سعی کنند اختلافات خود را از طریق گفتگو حل کنند اما اگر فایده ای نداشت، می توانند از طریق قانونی و با شکایت از طرف مقابل او را به انجام وظایفش مجبور کنند.

موارد نشوز

زن در صورتی مستحق نفقه خواهد بود که از شوهر خویش تمکین کند. مصادیق تمکین عبارت است از حضور زن در منزل شوهر و حسن معاشرت زن با شوهر.

اگر زن بدون دلیل موجه و بدون اجازه شوهر، از خانه شوهر خارج شده و در خانه پدر یا مادر خویش مستقر شود باز هم به علت عدم تمکین ناشزه محسوب شده و مستحق نفقه نمی باشد.

اگر ضمن عقد ازدواج، اجازه زندگی در منزل دیگر یا اجازه تعیین مسکن به زن داده شود، در این صورت او می تواند به منزل شوهر نرود و این عمل او عدم تمکین محسوب نمی شود. در زمان زندگی مشترک هم زن فقط با اجازه دادگاه یا با دلیل موجه می تواند در خانه ای غیر از خانه شوهر زندگی کند.

در مواردی که ترک خانه شوهر با اجازه دادگاه یا با دلیل موجه باشد زن مستحق دریافت نفقه خواهد بود.

اگر عدم حسن معاشرت زن با شوهر بدون دلیل موجه باشد، شوهر نه تنها مجبور به پرداخت نفقه نیست، بلکه می تواند زن را به این دلیل طلاق داده یا زن دیگری اختیار کند.

از موارد دیگر نشوز می توان به بد رفتاری زن و انتخاب شغلی که با شوونات اخلاقی مغایر باشد، اشاره کرد.

اثبات ناشزه بودن زن

برای اثبات نشوز زن، می توانید دادخواست الزام به تمکین را مطرح کنید. و با استفاده از شهادت شهود یا سایر دلایل عدم تمکین و نشوز او را اثبات نمایید.

با توجه به دشوار بودن اثبات نشوز معمولا قضات با استفاده از صحبت های طرفین به این موضوع پی برده و اقدام به صدور رای می کنند.

دریافت نفقه

برای دریافت نفقه می توانید از طریق حقوقی یا کیفری اقامه دعوا کنید.

زن می تواند با تقدیم دادخواست به دادگاه خانواده نسبت به دریافت نفقه خود اقدام کند. دادگاه ادعا زن را بررسی کرده و در نهایت اقدام به صدور رای می کند. اگر رای دادگاه مبنی بر پرداخت نفقه بود و شوهر همچنان از پرداخت آن امتناع می کرد، زن می تواند با استناد به این موضوع درخواست طلاق نماید.

پرداخت نکردن نفقه جرم بوده و مجازات آن در صورت داشتن توانایی مالی پرداخت نفقه، از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس خواهد بود. از این رو زن می تواند از طریق دادگاه کیفری علیه شوهر خود به علت نپرداختن نفقه شکایت کند. در این صورت دادگاه علاوه بر اجبار شوهر به پرداخت نفقه، او را به مجازات مندرج در قانون محکوم می کند.

تمکین چیست؟

تمکین دو نوع است . تمکین عام که عبارت است از حضور زن در منزل شوهر و تمکین خاص که عبارت است از برآورده کردن نیازهای زناشویی.

بعد از عقد نکاح مرد ملزم به پرداخت نفقه و زن ملزم به تمکین از مرد است. حال هر یک از طرفین که به وظایف خود عمل نکند طرف دیگر می تواند از طریق دادگاه او را ملزم به انجام وظایف خود کند.

عدم تمکین مرد

زن و مرد در مقابل یکدیگر حقوق و تکالیفی را به عهده دارند. هر یک از آنان که در انجام دادن تکالیف خود قصور کند ناشزه محسوب می شود.

اگر مرد از انجام تکالیف قانونی خود مثل پرداخت نفقه خودداری کند زن ابتدا باید از او پرداخت نفقه را درخواست کند، اگر با وجود درخواست زن باز هم از پرداخت نفقه امتناع کرد آنگاه زن می تواند با  رجوع به دادگاه او را ملزم به پرداخت نفقه کند.

زن و مرد حق ندارند در صورت نشوز طرف مقابل از او تمکین نکنند. ولی در صورت ادامه داشتن نشوز می توانند به استناد نشوز درخواست طلاق کنند.

مهریه زن در صورت عدم تمکین

مهریه حق شرعی و قانونی زن است. شوهر در هر زمان که زن مهریه اش را مطالبه کند باید مهریه او را بپردازد. حتی اگر زن ناشزه باشد، خیانت کرده و رابطه نامشروع داشته باشد، باز هم شوهر  ملزم به پرداخت مهریه خواهد بود.

اما نفقه زن در صورت نشوز و عدم تمکین به او پرداخت نمی شود.

مجازات عدم تمکین

طبق قانون برای عدم تمکین، مجازاتی تعیین نشده است. تنها ضمانت اجرا عدم تمکین نپرداختن نفقه به زن است. و در صورتی که زن به عدم تمکین خود ادامه دهد مرد می تواند با اثبات این موضوع اجازه ازدواج مجدد را از دادگاه اخذ کرده یا حتی زن را طلاق دهد.

آثار عدم تمکین

عدم پرداخت نفقه به زن

اجازه ازدواج مجدد از دادگاه

درخواست طلاق از طرف مرد

مرد در صورتی می تواند از آثار عدم تمکین بهره ببرد که ابتدا دادخواست الزام به تمکین بدهد و عدم تمکین زن در دادگاه اثبات شود.

در صورت درخواست طلاق به علت عدم تمکین مرد باید مهریه زن را پرداخت کند اما از پرداخت سایر حقوق مالی زن مثل نفقه و نصف اموال و امثالهم معاف است.