شرایط حقوقی مفقودالاثر؛ حفظ اموال تا صادر شدن حکم موت فرضی

غایب مفقود الاثر کیست؟

شخصی که مدت زیادی از غیبت او گذشته و هیچ خبری از او نرسد، غایب مفقود الاثر محسوب می شود.

حفظ اموال غایب قبل از تعیین امین

در صورتی که شخصی مدت زمان زیادی غایب باشد باید تکلیف اموال و وراث او مشخص شود. از این رو خانواده اش دادگاه را از غیبت وی مطلع می کنند. دادگاه در نخستین اقدام خود باید امینی را برای حفظ و نگهداری اموال غایب تعیین کند اما تا قبل از تعیین امین، وظیفه نگهداری اموال متوفی به عهده دادستان قرار می گیرد.

نگهداری آن دسته از اموال غایب که در خارج از کشور وجود دارند نیز تا تعیین امین بر عهده ماموران کنسولی خواهد بود.

نصب امین

در صورتی که غایب برای حفظ و نگهداری اموال خود شخصی را به عنوان نماینده تعیین نکرده باشد یا شخصی مثل وکیل، قانونا تصدی اموال غایب را بر عهده نداشته باشد، دادگاه به تعیین امین اقدام می کند.

تعیین امین زمانی در دستور کار دادگاه قرار می گیرد که دادستان یا افراد ذینفع (وراث غایب) تعیین امین را درخواست کنند. امین برای نگهداری اموال غایب باید تضمین بدهد لذا اگر وراث تضمینات کافی را ارائه دهند، دادگاه آنان را به عنوان امین تعیین می کند.

امین باید اموال غایب را حفظ و نگهداری کرده و از دارایی او نفقه افراد واجب النفقه مثل همسر و فرزندان او را پرداخت کند. امین می تواند اموال غایب که در معرض خرابی قرار دارند را بفروشد و پول آنها را در راهی که برای غایب بهتر است هزینه کند یا مال دیگری را بخرد و حتی طلب های غایب را وصول کند.

امین برای انجام امور مربوط به غایب، مستحق دریافت دستمزد است که می تواند دستمزد خود را به میزانی که دادگاه مشخص کرده است از درآمد اموال غایب یا در صورتی که اموال غایب درآمد نداشته باشد از اصل آنها برداشت کند.

تصرف ورثه در اموال غایب

اگر غایب شخصی را برای نگهداری و حفظ اموال خود تعیین نکرده باشد همچنین 2 سال تمام از آخرین خبری که از غایب رسیده است گذشته باشد، وراث او می توانند تصرف در اموال غایب را از دادگاه تقاضا کنند.

وراث باید برای تصرف در اموال غایب تضمیناتی بدهند تا در صورت بازگشت غایب، یا در صورت وجود افرادی که نسبت به اموال غایب حقی دارند مثل طلبکاران غایب از این تضمینات استفاده شود. تضمینات وراث تا زمان صدور حکم موت فرضی نزد دادگاه باقی  می مانند.

از زمانی که اموال به تصرف وراث داده می شوند، آنها باید وظایف امین را انجام دهند و مثل امین می توانند از اموال غایب حق الزحمه خود را دریافت کنند.

صدور حکم موت فرضی

طبق قانون در صورتی ذینفعان می توانند درخواست صدور حکم موت فرضی را مطرح کنند که حداقل 3 سال و حداکثر 10 سال از آخرین خبری که از غایب رسیده است گذشته باشد.

پس از گذشت مدت های مذکور وراث می توانند با رجوع به دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی را مطرح کنند. دادگاه تحقیقات خود را آغاز کرده و در یکی از روزنامه های محلی و روزنامه های کثیرالانتشار تهران آگهی را سه دفعه با فاصله یک ماه منتشر می کند و از این طریق از مطلعین دعوت می کند تا اطلاعات خود، در مورد غایب را در اختیار دادگاه قرار دهند.

اگر از تاریخ انتشار آخرین آگهی یک سال بگذرد و هیچ خبری از غایب نرسد، بعد از یک سال دادگاه حکم موت فرضی را صادر می کند.

مرجع صالح برای صدور حکم موت فرضی

موت فرضی از موضوعات امور حسبی بوده و در دادگاهی که آخرین محل سکونت یا آخرین محل اقامت غایب در حوزه آن قرار داشته باشد، رسیدگی می شود.

اگر دادگاه درخواست صدور حکم موت فرضی را رد کند، درخواست دهنده می تواند نسبت به این حکم درخواست تجدید نظر نماید، همچنین اگر دادگاه حکم موت فرضی را صادر کند دادستان می تواند در مورد این حکم درخواست تجدیدنظر نماید. این آرا قابل فرجام خواهی نمی باشند.

تقسیم ارث بعد از صدور حکم موت فرضی

در صورتی که وراث قبل از صدور حکم موت فرضی، برای تصرف در اموال غایب، تضمیناتی را به دادگاه داده باشند بعد از صدور حکم  می توانند تضمینات خود را پس بگیرند.

بعد از صدور حکم موت فرضی نوبت به انحصار وراثت و تقسیم اموال طبق قانون می رسد.

اگر تاریخ فوت اصلی شخص مشخص شود اموال شخص بین وراثی تقسیم می شود که هنگام فوت غایب زنده بوده باشند.

[wrepi value="post_310"]

طلاق همسر غایب مفقود الاثر

در عقدنامه بندی وجود دارد که طبق آن اگر شوهر 6  ماه غایب باشد زن می تواند درخواست طلاق بدهد اما اگر طرفین این بند را امضا نکرده باشند زن در صورتی می تواند به دلیل غیبت شوهر درخواست طلاق کند که از غیبت او 4 سال گذشته باشد.

در این مورد بعد از طلاق و همچنین بعد از صدور حکم موت فرضی زن باید عده وفات به مدت 4 ماه و 10 روز نگه دارد. در این مدت نمی تواند با شخصی ازدواج کند.

بازگشت غایب مفقود الاثر

اگر همسر غایب طلاق گرفته باشد و در زمان عده او، غایب برگردد می تواند به زن خود رجوع کند اما اگر بعد از مدت عده بازگردد، دیگر نمی تواند به همسر خویش رجوع کند مگر همسر سابقش او را بپذیرد و صیغه نکاح جاری شود.

اگر بعد از صدور حکم موت فرضی و تقسیم اموال، غایب بازگردد وراث باید اموال غایب، منافع یا عِوض آنها که باقی مانده است را به او بازگردانند. غایب نمی تواند نسبت به اموالی که تلف شده است ادعایی بکند.