امروزه با استفاده  فراگیر از اینترنت ،قطعا کلاهبرداری اینترنتی نیز یکی از موضوعات مهم و مبتلا بهی است که ذهن ما را درگیر کرده است.با افزایش تعداد فروشگاه های اینترنتی دست افراد سودجو که با استفاده از آخرین تکنولوژی های روز ،اقدام به ایجاد وبسایت های جعلی کرده و برای واقعی جلوه کردن آن،از طرح های فریبنده،آرم های تقلبی و نیز شماره های تجاری به سرقت رفته استفاده می کنند ،باز تر شده است و این موضوعی است که در کنار تمام استفاده های مفید از فضای اینترنت  باید مراقب آن باشیم.

درکلاهبرداری رایانه ای اغلب کلاهبردار و قربانی با هم وبه رو نمی شوند بلکه با سواستفاده از داده های مختلف موجود در برنامه ها و سیستم های رایانه های و یا با فریب دادن مستقیم هدف،اطلاعات مهمی مانند شماره کارت بانکی،رمز ورود به شبکه های اجتماعی  و … را بدست می آورند و از طریق آن و با سرقت اطلاعات حساب افراد ،اقدام به برداشت از آن می نمایند.

جرم کلاهبرداری رایانه ای در ماده ۱۳ قانون جرائم رایانه ای مصوب ۱۳۸۹چنین تعریف شده است: استفاده غیر مجاز از سامانه های رایانه ای یا مخابراتی برای ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن ،تغییر،محو،ایجاد یا متوقف کردن داده ها یا مختل کردن سامانه و تحصیل وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری..

روش های مختلف کلاهبرداری رایانه ای :

۱-فیشینگ

در این روش از کلاهبرداری که امروزه در حال گسترش است ،کلاهبردار با استفاده از فریب قربانی سعی می کند تا اطلاعات مهمی مانند شماره کارت ،رمز خرید اینترنتی و سایر اطلاعات حساب بانکی او را به دست آورد.بدیت ترتیب که ایمیلی برای شخص مورد نظر فرستاده می شود که ظاهرا از سوی منابع رسمی دولتی مانند بانکهاو … است و حساب بانکی شخص مورد نظر را در معرض مسدود شدن و … نشان می دهد تا  قربانی را متقاعد می سازدکه  با کلیک کردن روی لینک یک وبسایت جعلی اقدام به وارد نمودن اطلاعات محرمانه حساب بانکی خویش نماید. و از این طریق حساب بانکی قربانی را خالی می کند.

۲- اعلام برنده شدن در قرعه کشی

 در این روش از طریق ارسال یک ایمیل یا پیامک به شخص مورد نظر اطلاع داده می شود که در یک قرعه کشی برنده شده است و برای دریافت جایزه خود باید هزینه ناچیزی پرداخت نماید .بدین ترتیب با هدایت قربانی به یک درگاه پرداخت اینترنتی جعلی ،اطلاعات حساب بانکی وی گرففته شده و در وقت مقتضی،از حساب او برداشت غیر مجاز می شود.

۳-چت

این روش از کلاهبرداری  راهی است که ممکن است ماه ها شخص را درگیر نماید . بدین ترتیب که کلاهبردار مستقیما و یا از طریق شخص دیگری سعی می کند تا با قربانی رابطه دوستی برقرار نماید و از طریق ایجاد اعتماد و درگیرنمودن وی در یک ارتباط عاطفی ،اقدام به دریافت پول تحت عناوینی مانند قرض نماید.

۴-حراج آنلاین

در این روش که اتفاقا روش بسیار مرسوم و متداولی برای کلاهبرداری اینترنتی به شمار می رود ،غالبا قربانی پیامی حاوی حراج یک محصول خوب با قیمتی بسیار مناسب را دریافت می کند .پس از آن اقدام به خرید اینترنتی نموده و به یک صفحه بانکی جعلی منتقل شده وسپس با عناوینی مانند اشکال در خرید و یا تراکنش ناموفق روبه رو می شود و نهایتا مورد سواستفاده و تخلیه اطلاعات حساب بانکی قرار می گیرد.

۵- آگهی های تبلیغاتی

دراین روش که نسبتا روش متداولی برای کلاهبرداری  به شمار می آید کلاهبرداراز طریق درج آگهی های تبلیغاتی در شبکه های اجتماعی  ،شخص قربانی را با ارائه پیشنهاداتی قانع می سازد که به راحتی می تواند صاحب منبع کسب درآمد مناسبی شود و سپس به بهانه آموزش کار در منزل،وجوهی را دریافت و پس از آن ناپدید می شود.

 ۶-دریافت برنامه ،نرم افزار و روش های کسب اعتبار جعلی

این روش که روش بسیار نوینی جهت کلاهبرداری رایانه ای به شمار می رود و این روزها در شبکه های اجتماعی مانند تلگرام ،اینستاگرام و … رایج شده است شامل انتشار نرم افزارهای  غیر مجاز و نسخه های غیر رسمی  برای انجام  امور بانکی مثل انتقال وجه و … اپ دریافت شارژ رایگان تلفن همراه ،انتشار فیلترشکن های مختلف است که بدین ترتیب اطلاعات محرمانه و شخصی افراد مورد سواستفاده قرار می گیرد و از این طریق سود کلانی به جیب کلاهبرداران سرازیر می گردد.

۷-استفاده از حساب های تقلبی در شبکه های اجتماعی

استفاده از حساب یا اکانت تقلبی در شبکه های اجتماعی بزرگ مانند فیس بوک و … کلاهبرداری به وسیله آن روش آسانی برای تحصیل وجوه مالی به شمار می رود .کلاهبردار در این روش با هک کردن دوستان یا دنبال کنندگان صفحه شخصی قربانی ،برای وی پیامی حاوی یک درخواست مالی بسیار اندک می نماید و قربانی به جهت وجود رابطه دوستی و نیز مبلغ غیر قابل توجه مورد نظر ارسال کننده پیام ،اقدام به انتقال وجه می نماید غافل از آن که جمع این مبالغ و گسترش فعالیت کلاهبرداران از این طریق ،مبلغ بسیار زیادی را به سود ایشان هدایت می نماید.

نحوه پیگیری شکایات در خصوص کلاهبرداری رایانه ای

بر اساس قانون و دستورالعمل های اجرایی آن ، پلیس فتا موظف است که هرگونه دسترسی غیر مجاز، برداشت اینترنتی غیرمجاز از حساب‌های بانکی اشخاص،‌ شنود غیرمجاز، جعل رایانه‌ای، تخریب و اخلال در داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی، سرقت و کلاهبرداری، جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی، هتک حیثیت و نشر اکاذیب، استفاده غیر مجاز از پهنای باند بین المللی برای برقراری ارتباطات مخابراتی، تولید و آموزش بدافزارها یا نرم افزارهای ارتکاب جرایم سایبری و گذرواژه و اطلاعات کاربران و نیز جرایم مرتبط با حوزه تولید و تبادل اطلاعات  را مورد پیگیری قرار دهد..

پلیس فتا می تواند از مرحله رصد، کشف، تحقیقات،‌اخذ دستور قضایی، دستگیری متهم، بررسی صحنه جرم و جمع آوری ادله اقدامات قانونی .انجام دهد

برای رسیدگی به جرم کلاهبرداری رایانه ای در مواردی که مبدا انتقال وجه و مقصد آن در حوزه‌های قضایی مختلف باشد، بین دادسراهای شهرستان‌ها اختلاف در صلاحیت ایجاد می‌شود و شعب دیوان عالی کشور در مقام حل اختلاف و با استفاده از رای وحدت رویه شماره ۷۲۹ مورخ ۱/۱۲/۱۳۹۱ دادسرای محل وقوع بانک صاحب حساب (قربانی کلاهبرداری)را صالح به رسیدگی می دانند. در رأی وحدت رویه شماره ۷۲۹ ـ ۱/۱۲/۱۳۹۱ هیأت عمومی دیوان عالی کشور آمده است: «نظر به اینکه در صلاحیت محلی، اصل صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم است و این اصل در قانون جرایم رایانه‌ای نیز مستفاد از ماده ۲۹ مورد تأکید قانون‌گذار قرار گرفته، بنابراین در جرم کلاهبرداری مرتبط با رایانه هرگاه تمهید مقدمات و نتیجه حاصل از آن در حوزه‌های قضایی مختلف صورت گرفته باشد، دادگاهی که بانک افتتاح‌کننده حساب زیان‌دیده از بزه که پول به طور متقلبانه از آن برداشت شده در حوزه آن قرار دارد صالح به رسیدگی است. بنا به مراتب آرا شعب یازدهم و سی و دوم دیوان عالی کشور که براساس این نظر صادرشده به اکثریت آرا صحیح و قانونی تشخیص و تأیید می‌گردد. این رأی طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری مصوب ۱۳۷۸در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاه‌ها لازم‌الاتباع است.»